Plots landelijk nieuws

Christine Reule, senior communicatieadviseur bij de gemeente Middelburg

Rol: leider van het team Pers, Publieksvoorlichting en Analyse

Christine Reule probeert rustig adem te halen, maar de spanning blijft groot. Het mistongeluk op de A58 is opgeschaald van GRIP2 naar GRIP4. Bij een oefening verwacht je dat, maar dit is werkelijkheid. Vandaag. Die wetenschap legt een enorme verantwoordelijkheid op haar schouders.

De checklist in haar iPad is deze ochtend haar meest kostbare bezit. Stap-voor-stap vertelt die haar wat ze moet doen. Vanaf het moment dat ze het kantoor van de Veiligheidsregio in Middelburg is binnengekomen. Als senior communicatieadviseur van de gemeente Middelburg is ze als eerste opgeroepen toen het crisisplan in werking trad.

Eerder die dag. Om kwart over acht rijdt Christine opgewekt naar het Van der Valkhotel in Middelburg. Ze heeft zin in de teambuildingsessie. Vanwege de dichte mist rijdt ze de ingang van het parkeerterrein voorbij. Dan gaat haar telefoon. 'Er is een groot ongeluk. Kun jij bij de VRZ het team Pers, Publieksvoorlichting en Analyse leiden?' vraagt Daniël Rouw, de voorlichter van Terneuzen. Ze hebben allebei geen idee wat hen te wachten staat.

'Desnoods zien we het als een oproepoefening', zeggen ze tegen elkaar. Wordt het echt groot dan worden ze straks compleet overspoeld en valt het mee dan sturen ze mensen naar huis. De crisiscommunicatiepool bestaat uit zo'n dertig mensen. Negentien daarvan weten ze op te trommelen. Dat valt mee, want er is geen hard piket: niemand is verplicht om zijn telefoon op te nemen.

In een paar minuten rijdt ze van het hotel naar het hoofdkantoor van de VRZ. Alle teamleden zijn in twee of drie rollen getraind. Ze zet twee persvoorlichters in, een publieksvoorlichter, twee omgevingsanalisten en twee mensen om te twitteren en de website bij te houden. Pien Wildeman vormt een belangrijke schakel als hoofd taakorganisatie. Zij regelt de overleggen onderling en met de andere partijen.

Op de eerste verdieping zijn vier ruimtes geregeld voor het team. Ze moeten zoeken en vragen om papier en inlogcodes voor de computer. Geen tijd om in de klappers te bladeren. Mensen van de VRZ voorzien hen van alles wat ze nodig hebben. Wel worstelen ze met het LCMS waarin alle besluiten en actuele ontwikkelingen worden bijgehouden. Het landelijk crisis management systeem is een ingenieus logboek met strenge regels. De paar mensen van het communicatieteam die in het systeem kunnen, zijn niet beschikbaar. Een collega van Middelburg verleent daarom bijstand.

Als communicatieadviseur heeft Christine deze ochtend twee prioriteiten: het ongeluk duiden en mensen handelingsperspectief geven. Dus gaan er talloze tweets uit: 'Houd de vluchtstrook vrij, geef hulpdiensten de ruimte', 'Laat uw sleutels in het contact'. Tegen elf uur zelfs een oproep aan toeristen om Zeeland te mijden. Via de sociale media en internet houden twee omgevingsanalisten zicht op de noden van de betrokkenen op de A58: zijn mensen boos, hebben ze vragen, waar zijn ze tevreden over?

De eerste twee uur verlopen hectisch. Halverwege de ochtend wordt opgeschaald naar GRIP4. Het mistongeluk is al snel groot landelijk nieuws. De Gouden Koets en Prinsjesdag verdwijnen naar de achtergrond. Trude Northolt en Arnoud Knegt staan de pers live in de uitzendingen te woord. Ze hebben een zware ochtend. Er moet minstens een derde persvoorlichter bij, denkt Christine. En een extra publieksvoorlichter. Maar er zijn niet meer mensen om in te zetten.

Tijdens het overleg om halftwee bespreekt ze haar behoefte aan een vers team als het langer gaat duren. ‘Onze pool telt dertig mensen. We zullen al snel een beroep moeten doen op andere Veiligheidsregio’s.’ Als drie kwartier later wordt afgeschaald naar GRIP2 kan Christine zich wat ontspannen. Het was een overzichtelijke GRIP4. Ze gaan het redden. Dankbaar denkt ze aan al die busjes met schoolkinderen, onderweg naar het speciaal onderwijs, die met de schrik zijn vrijgekomen. Er zijn slachtoffers te betreuren, doden zelfs, maar het had zoveel erger kunnen zijn.

Ze realiseert zich ineens hoe kwetsbaar Zeeland is: voor een shift van 24 uur is het eigen team te klein. Het zal een tijd duren voordat ze denkt: we hebben het best goed gedaan. Lang heeft ze last van kleine dingetjes die beter konden. Zoals de auto's die werden weggesleept. Tot op de dag van vandaag weet ze nog steeds niet of de Zeelandhallen nou de exacte locatie was. Ze werden ook op andere plaatsen gezien. En die verwarring rond de verwantenadministratie. Het nieuwe Slachtoffer Informatie Systeem (SIS) bleek organisatorisch nog nergens weggelegd. Met dat systeem hadden ze bellers kunnen informeren en eventueel gerust kunnen stellen.

Het verschil tussen een oefening en een werkelijk incident is groot, realiseert Christine zich. Tijdens de grote nucleaire oefening Indian Summer, drie jaar geleden, was zij zich bewust van het leed van de slachtoffers. Ze had zich bij hen betrokken gevoeld. Maar op 16 september was ze daar juist totaal niet mee bezig. De gedachte of er mensen in de chaos stonden die zij kende, had ze onmiddellijk onderdrukt. Dit was een echte crisis. En nu wist ze: 'Een echte crisis is één grote hectiek: je moet door-door-door.'

Tekst: Selma Osman
Foto: Chris Platteeuw