Hoe je een ramp voorspelt

Jan Willem Vermeulen, Specialist Risico's en Veiligheid bij de veiligheidsregio, gaat in dit tweeluik, samen met burgemeester Letty Demmers (destijds burgemeester van Vlissingen), in op het belang van een regionaal risicoprofiel. 

Stel, het is een mooie dag. Waar ga je dan heen? De boulevard. Ook Jan Willem Vermeulen komt er graag om van het uitzicht te genieten. Maar toch is Vlissingen ook de plaats die duidelijk laat zien welke risico's we lopen en waarom we ons op álles voorbereiden.

In het regionaal risicoprofiel staan 42 verschillende incidenten beschreven. Zijn dat er veel of weinig? Zijn inschatting: dat is voor Nederlandse begrippen best veel. Verontrustend nieuws, al hoeven we volgens de specialist Risico's en Veiligheid niet bang te zijn. Wel alert.

Als eerste maar even: waarom houden we dit gesprek op de boulevard?

'Dit is een leuke plek om te laten zien waar we in Zeeland mee te maken hebben op het gebied van risico's. Je ziet de Westerschelde, het strand, de stad, hoogbouw, de havens met hun industrie, veel schepen en in de verte ligt België. Bij helder weer zie je ook nog de kerncentrales van Borssele en Doel staan. Allemaal risico-veroorzakers die wij in ons regionaal risicoprofiel een plaatsje geven.'

Je bedoelt een ranglijst?

'Wat we willen is best bijzonder: alle risico's wegen ten opzichte van elkaar. Daarvoor is een handreiking gemaakt die alle veiligheidsregio's gebruiken. We gaan uit van een all-hazard-benadering: dus alle risico's vergelijken met elkaar. De ene keer heb je het over bijzondere weersomstandigheden, dan over industrie, dan over infectieziekten onder de bevolking.'

Dat klinkt als een onmogelijke opgaaf. Hoe kun je nu risico's met elkaar vergelijken?

'Daar hebben we een methode voor. Dus er is wel enige houvast. We hebben zeven thema's: natuur, gebouwen, bedrijven, energie- of ICT-uitval, verkeer en vervoer, ziekten en verstoring van de openbare orde. Je inventariseert eerst welke risico's zich in Zeeland kunnen voordoen en welke niet. Aardbevingen heb je hier bijvoorbeeld niet. Daarna kijk je: hoe groot is de kans en wat is dan de impact van het risico. Daarmee bedoel ik: hoeveel slachtoffers vallen er, hoeveel doden, wat is de financiële schade en de schade aan de natuur en de omgeving?'

Oké, en dan krijg je een Top 10 van meest waarschijnlijke rampen?

'Daar moet je voorzichtig mee zijn. Je probeert diverse risico's naast elkaar te leggen en het een weegt misschien anders dan het andere. Er wordt ook wel gezegd dat wij het tweede risicogebied van Nederland zijn. Zelf vind ik dat te hoog gegrepen, want met risico's heb je het over kans maal effect. Wij hebben ten opzichte van andere regio's bijvoorbeeld weinig inwoners, maar wel veel risicovolle bedrijven. Dus laten we zeggen dat we qua risico's wel in de Top 5 van Nederland zitten.'

Toch vraag ik me af waar ik nou het meest bang voor moet zijn?

'Nou, transport is wel een heel serieuze. We hebben over het water veel transport, maar ook over de weg en het spoor. Schepen die naar België varen en veel op- en overslag in onze eigen havens. Dat komt door de ligging van Zeeland.'

Leuk zo'n tool, maar hoe zorg je er dan voor dat mensen beter voorbereid zijn?

'Laten we zeggen dat wij via onze communicatie proberen de risico's zichtbaar te maken. Als je wéét wat er kan gebeuren in je omgeving, kun je nadenken over logische handelingen. Moet je weglopen of juist blijven staan, binnen of buiten blijven, een niveautje hoger of een niveautje lager vluchten? Of iedereen zich realiseert in wat voor omgeving wij wonen? Daar ontbreekt het nog aan. Naast dat Zeeland een mooie provincie is, zijn er ook veel risico's.'